Tijdwaarnemingen en computers op de kart

Overal worden computers gebruikt en ook heeft menig huishouden wel een pc in huis en natuurlijk blijft de auto en motorsport niet achter. Al een tijd geleden werd er begonnen met het gebruik van computers op motorfietsen en in racewagens. Als eerste kwam er de elektronische ontsteking in plaats van de kontaktpunten om een vonk te verzorgen voor de bougie. Al snel werd de carburateur van menig motor verdrongen door een injectie systeem die samen met het ontstekingsysteem werd gekoppeld aan een computer die voor optimale prestaties van de motor zorgt met een laag brandstof verbruik en een lage uitstoot van schadelijke stoffen. In de auto en motorsport bleef het hier niet bij, in de formule 1 werd op elk deel van de motor een sensor geplakt en verbonden aan een computer die onder het rijden alle gegevens verwerkte en doorstuurde naar de pits. Die gegevens konden dan in de pits rustig worden bekeken en als er eventueel wat moest worden bijgesteld dan werd er vanuit de pits een signaal terug naar de auto gestuurd waar dan het een en ander werd verandert door de computer in de auto. Dit systeem heet telemetrie en mag tegenwoordig niet meer worden gebruikt in de formule 1. Nog steeds bestaat de formule 1 wagen meer uit computer dan uit auto en zit dus overal wel een sensor opgeplakt. De computer verzamelt al de gegevens die worden gemeten en zend die nog steeds door aan de pits waar dan alles kan worden bekeken. Het enige verschil met vroeger is dat er geen signaal mag worden verstuurd naar de auto om het een en ander aan de auto te veranderen. Dit systeem heet dataloging een zo'n dergelijk systeem komt ook voor in de kartsport. Het systeem dat op de karts voorkomt zend alleen geen gegevens naar de pits, maar worden de gegevens verzamelt en bij het binnenkomen in de pits wordt de computer vervolgens uitgelezen doormidel van een laptop computer.

Toerentellers

Als eerste zullen we beginnen met de simpele systemen die worden gebruikt op een kart en dat is misschien wel de toerenteller. De toerenteller die wordt gebruikt op de kart is elektronisch en wordt doormiddel van een kabeltje verbonden aan de buitenkant van de bougiekabel. De draat die wordt verbonden aan de bougiekabel hoeft geen metaal kontakt met de bougiekabel te hebben, maar zorgt wel voor een verbinding naar de toerenteller. De kabel hoeft geen metaal kontakt te hebben omdat het werkt op de elektrischge pulsen die worden veroorzaakt door de hoge spanningen die door de bougiekabel heen gaan. Zodra de motor start krijgt de toerenteller een puls en wordt de toerentellen aangeschakelt. De toerentellers die voorkomen in de kartsport zijn er in verschillende soorten, maten en merken. Er zijn toerentellers die buiten het toerental ook het hoogste toerental vasthouden en eventueel ook nog aangeven hoeveel de motor heeft gedraaid, dit is erg makkelijk om bij te houden wat de draai uren van de motor zijn in verband met het reviseren van de motor. De goedkoopste toerenteller wordt geleverd door het merk Digitact en kost ongeveer f 165,--, deze geeft alleen een toerental aan en schakelt van zelf aan en uit. Een andere fabrikant is Free line, deze heeft een toerenteller op de markt gebracht die zo'n f 225,-- kost en alleen een toerental aangeeft. Als extra functie kan er wel een sensor worden bijgekocht die kan worden aangesloten op de toerenteller. De toerenteller is dan niet alleen een toerenteller, maar kan dan ook de motortemperatuur aangeven. De meest verkochte toerenteller is wel de DET 302, deze houd niet alleen het toerental vast, maar houd ook bij wat de draaiuren van de motor zijn. Dit type is alleen vervangen door een nieuw type en dat is de PET 302 en kost f 245,--. Zijn broertje is de PET 2000 en kan tevens het hoogste toerental vasthouden. De prijs van de PET 2000 is f 275,--. Een laatste type toerenteller dat veel is verkocht is van het merk Kerstel, buiten het toerental kan deze ook het hoogste toerental onthouden en de prijs ligt rond de f 250,--. Buiten deze merken toerentellers zijn er nog veel meer, maar die zijn niet zo heel erg bekend.

Laptimers

Na de uitvinding van de toerenteller op de kart werd er heftig gezocht naar een systeem om de rijder te laten zien wat voor tijden hij reed tijdens het rijden. AL snel werd er een systeem ontwikkeld dat bestond uit een zender en een ontvanger. De zender werd langs de baan geplaatst, zodat de kart het signaal kon opvangen zodra deze er langs reed. De ontvanger op de kart registreerde dan het signaal en schakelde inwendig de stopwatch in. Nadat er een ronde werd gereden kreeg de ontvanger weer een signaal en werd de stopwatch weer opnieuw ingeschakeld en de tijd van de gereden ronde verscheen dan op een display op het stuur van de kart zodat de rijder tijdens het rijden zijn tijd kon aflezen. De merken die hier mee begonnen waren Unipro en Primetimer. Het systeem werkte goed, maar was ook erg duur, voor een laptimer moest al snel zo'n f 1500,-- of meer worden betaalt. Het nadeel was dat altijd een kastje langs de baan moest worden geplaatst en dat er op de kart nogal veel kastjes moesten worden gebouwd. Ook was het vervelend als er meerdere mensen een zender langs de baan plaatsten, de ronden die werden gereden waren dan ook wel heel kort. Het voordeel van deze laptimer is dat deze overal gebruikt kan worden en ook in auto's of bromfietsen kan worden gebruikt. Al snel werd er ook een ander systeem uitgevonden, dit systeem bestond uit een stopwatch met daaraan verbonden een kastje dat op de bodemplaat van de kart moest worden gemonteerd. In het asfalt van de kartbaan moet een magneetstrip worden geplaatst door de baaneigenaar, want anders werkt het systeem niet. Wordt er met de kart over de magneetstrip gereden dan wordt het magnetisch veld opgevangen door het kastje dat op de bodemplaat is gemonteerd en geeft dat weer door aan de stopwatch die op deze manier de stopwatch inschakelt. Als de ronde is gereden wordt de magneetstrip weer gepasseerd en wordt er weer een nieuwe ronde in de stopwatch gestart. De tijd van de gereden ronde verschijn dan netjes op het display van de stopwatch. Als eerste kwam het merk Alfano met dit systeem op de markt en moest zo'n f 695,-- kosten, dit was een vrij hoge prijs en al snel kwamen andere merken met een dergelijk systeem waardoor de prijs snel daalde. Nu kan een dergelijk systeem al worden gekocht voor zo'n f 400,--. Het voordeel van dit systeem is dat er geen zender langs de baan hoeft worden geplaatst en dat er op de kart maar weinig kastjes hoeven te worden geplaatst. Het nadeel van dit systeem is dat het niet op elke baan werkt, als er geen magneetstrip in het asfalt is gemaakt dan zal het systeem niet werken.

Uitgebreide laptimers

Nu een aantal jaar verder worden de laptimers die werken op een magneetstrip in het asfalt steeds meer gebruikt en worden deze uitgebreit met allerlij extra functies. De laptimer van AMB bijvoorbeel is geen veredelde stopwatch meer, maar heeft ook een ingebouwde toerenteller en houd tevens het hoogste toerental vast. De prijs van dit systeem is ook niet zo heel erg hoog, als wordt gekeken naar de prijs van een laptimer en een toerenteller apart dan is de prijs een stuk hoger dan de prijs van het systeem van AMB, want de laptimer van AMB kost f 495,--. Ook Alfano heeft niet stilgezeten en levert een zeer uitgebreide laptimer met toerenteller en de mogelijkheid om de motortemperatuur af te lezen op dit systeem. Alleen de prijs van deze laptimer is een stukje hoger want het kost zo'n f 800,--. Het merk Bruso heeft een hele mooie laptimer met veel extra functies gemaakt en dat alles ingebouwd in een stuur, een echte formule 1 look. De prijs mag er ook zijn want het kost zo'n f 1500,--. Buiten deze laptimers zijn er nog enkele andere laptimers verkrijgbaar met uiteenlopende functies en natuurlijk prijzen.

Datalog systemen.

Datalog systemen zijn er van verschillende merken, zoals PI, Stack, Drack en enkele andere systemen. Hier zullen we het alleen over het meest gebruikte systeem hebben en dat is het datalogsysteem van PI. Een datalog systeem bestaat uit een kastje dat wordt gemonteerd onder de voorspoiler met daarop aangesloten veel draden die naar allerlei sensors toe lopen. Bij het datalogsysteem van PI wordt de tijd die wordt gedaan over het rijden van een ronde niet gemeten doormiddel van een magneetstrip in de baan, maar moet er een zender langs de baan worden gezet. Op het PI kastje dat onder de voorspoiler zit wordt een speciaal oog gemonteerd dat de signalen van de zender kan ontvangen. Elke keer dat de zender wordt gepasseerd slaat de computer de tijd van de gereden ronde en de rest van de gegevens op in het geheugen. In dit kastje zit een heleboel elektronica waaronder een meter van G-krachten, door deze G-krachten meter wordt er tijdens het rijden gemeten hoe hard er door een bocht wordt gegaan met de kart. Ook zit er een uitgang op het kastje waarop een sensor wordt aangesloten voor het meten van de omwentelingen van het voorwiel. Door van te voren de omtrek van het voorwiel op te meten en deze in de computer in te voeren kan worden gezien hoe hard er wordt gereden. Samen met de sensor voor G-krachten kan doormiddel van speciale software in de computer na het rijden door het programma in de laptop zelf het circuit worden getekent. Het tekenen van het circuit wordt natuurlijk gedaan met de snelst gereden ronde en niet met een ronde die misschien is gereden buiten de ideale lijn op het asfalt of eventueel naast de baan. Natuurlijk kunnen er meer sensors worden aangesloten op het PI kastje, een aantal waarden die kunnen worden gemeten met sensoren op de kart zijn; het motor toerental, de motor temperatuur, de stand van het gaspedaal, de stand van het rempedaal, de uitslag van het stuur, de uitlaatgas temperatuur en de duurste sensors van het PI systeem de sensors voor het meten van de bandentemperatuur onder het rijden. Om ook onder het rijden naar wat gegevens te kunnen kijken heeft het systeem een uitgang waarop een display kan worden aangesloten waarop kan worden gezien wat de gereden tijden zijn, wat de motortemperatuur is of wat de snelheid van de kart is. De werking van het systeem is niet zo heel simpel, maar het komt hier op neer dat je natuurlijk alles op de kart moet bouwen en ook zeer goed moet vast zetten. Hierna moet je met een laptopcomputer kontakt maken met het kastje op de kart en dan het systeem goed kalibreren en de omtrek van het voorwiel invoeren. Als dit alles is gedaan is het systeem klaar om gebruikt te worden. Er wordt bijvoorbeeld gedurende 10 min. op de baan gereden waarna de kart weer binnen komt. Alle data die tijdens het rijden is verzamelt is opgeslagen in het kastje onder de voorspoiler en moeten met behulp van de laptop uit het kastje worden gehaald. Na het aansluiten van de laptop duurt het een aantal seconden voordat alle data is gedownload, waarna alle tijden en andere gegevens in tabellen en grafieken kan worden bekeken in de laptop. Het mooie van de software is dat je, nadat er is gereden, de baan in gedeelten kan worden ingedeeld waarna de computer berekend hoeveel tijd er wordt gedaan over een bepaald stuk van de baan, oftewel de computer bereken automatisch de tussentijden. Ook berekend de computer doormiddel van alle tussentijden wat er als theoretisch snelste ronde had gereden kunnen worden. Er wordt gekeken naar alle snelste tussentijden die vervolgens bij elkaar worden opgeteld en zo de theoretisch snelste tijd maken. Wat ook heel mooi is aan het systeem is dat je van verschillende ronden de gegevens in en grafiek kan zetten, zo kan je in een grafiek de snelheid van vershillende ronden over elkaar zetten en/of het toerental in een grafiek uitzetten van verschillende ronden. Zo kan je zien of je op een bepaalt deel van het circuit sneller of langzamer bent gegaan na bijvoorbeeld een verandering aan de kart. Door het zogenaamde power historgram van het systeem kan worden gezien hoe lang de motor tijdens een ronde in een bepaald toerengebied zit, hierdoor weet een tuner of hij een motor met veel trekkracht, veel middengebied of een motor met veel top moet gebruiken. Het is een heel mooi systeem, maar er zitten ook nadelen aan het systeem. Het systeem kost afhankelijk van het aantal sensors dat je bij het systeem neemt zo'n f 5000,-- in de simpele uitvoering, maar als je wat meer wilt dan zit je al snel op een bedrag van zo'n f 10000,--. Een ander bijkoment probleem is dat je er ook mee moet kunnen werken, het met een computer omgaan is een ding maar de gegevens uit de computer omzetten in veranderingen aan de kart die de kart sneller laten gaan is weer wat anders en dus nog een stuk moeilijker. Ben je toch geïnteresseerd in een datalogsysteem en wil je er niet zoveel geld aan uitgeven dan kan je altijd nog terug vallen op Stack of op het systeem van Drack. Bij deze systemen ben je al klaar voor zo'n f 3900,-- en heb je alles wat je nodig hebt al is het in een wat simpelere vorm.

Kart Service vd Spoel F.Scholtenstraat 38a-40 1051 EZ Amsterdam Tel./Fax. : 020 - 686 04 62 website : www.kartservice.nl

 terug